Ekran Bağımlılığı ve Zararları

Ekran bağımlılığı teknoloji ve bilişim alanındaki gelişmelerin en olumsuz yönü olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle etkileri çocuklar üzerinde görülmektedir. Bu konuda ebeveynler tarafından zamanında önlemler alınmadığı takdirde ilerleyen yaşlarda ciddi hastalıklar ile mücadele etmek zorunda kalınabilmektedir. Her ne kadar teknolojiden tamamen sıyrılmamız günümüz koşullarında mümkün değil ise de, alacağımız basit önlemler ile zararları en aza indirilebilir.

Bu gün varmış olduğu boyut ekran bağımlılığının ayrı bir uzmanlık olarak incelenmesine yol açmıştır. Hatta psikiyatri alanında bu konuda tedavi amaçlı poliklinikler oluşturulmaya başlanmıştır. Bu durum bir çeşit siber tehdit olarak da kabul görmüştür. Geçtiğimiz yıllar içerisinde yaşamış olduğumuz ve uzun süren pandemi hayatı sırasında oldukça artmış olduğu da gözlemlenmiştir.

İçindekiler Tablosu

Ekran Bağımlılığı Nedir?

En kısa tanımı ile ekran bağımlılığı; Çok fazla ekran karşısında vakit geçirmeyi ifade etmektedir. Buradaki ekrandan kasıt bilgisayar, oyun konsolu, cep telefonu veya benzer amaçlarla kullanılan televizyonlardır. Elbette ki bu konuda bir ayrım yapılmasında fayda vardır. İşi, görevi veya mesleği ereği bu cihazlarda çalışmak zorunda olanlar için bağımlı tabirini kullanmamız mümkün değildir.

Daha çok herhangi bir fayda sağlanmamasına rağmen uzun süre ekran başında kalma durumlarında bağımlılıktan söz edebiliriz. Bunun en basit örneği uzun süre bilgisayar veya benzeri cihazlarda oyun oynamaktır. Görüldüğü gibi sürekli oyun oynamak bir fayda sağlamayacağı gibi sağlımızı da tehlikeye atmaktadır.

Ekran Bağımlılığı Nasıl Anlaşılır?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi olağanın dışında ekranlar karşısında kalmak ekran ve dijital bağımlılığın göstergesi değildir. Bu konuda yapılmış araştırmalara göre ekran bağımlılığının belirtilerini aşağıdaki gibi özetlemek isteriz.

En belirgin özelli sosyal yaşama olan etkisidir. Bu tür kişiler vaktinin çoğunu ekran başında geçirmesi nedeniyle sosyal yaşama önem vermemektedir.
Ekran başında geçirilen süreye bağlı olarak bu kişilerde uyku bozukluğu, sürekli yorgunluk hissi bulunmaktadır.
Özellikle çocuklar ekrandan uzak kaldıkları anlarda, huzursuz bir davranış içinde olup buna bağlı olarak etrafına zarar vermeye meyillerindedirler.
Sosyal medya platformlarında karşılaşmış oldukları yaşam tarzını kendi hayatlarına uyarlama çabası içerisinde olurlar.
Eğitim ve iş hayatı üzerinde de olumsuz etkileri vardır. Örneğin odaklanamama ve anlama güçlüğü ekran bağımlılığının en büyük işareti olduğu gibi uzan vadede en büyük zararları olarak da görülmektedir.

Ekran Bağımlılığının Zararları

Yine en büyük zararları çocuklar üzerinde görülmektedir. Bu zararlar fiziksel olabileceği gibi psikolojik de olabilir. Fiziksel rahatsızlıkları eklem ağrıları, baş ağrıları bel veya boyun fıtıkları olabilmektedir. Ayrıca sürekli ekran başında kalmak aynı zamanda hareketsiz kalmaya neden olan bir durumdur. Buna bağlı olarak obezite tehlikeli ile karşı karşıyadırlar. Son olarak belirtmek istediğimiz fiziksel rahatsızlık ise gözlere olan etkisidir. Yapılan bilimsel araştırmalar uzun süre ekrana bakmanın göz hastalıklarına yol açtığı yönündedir.

Belirmiş olduğumuz bu zararlar daha çok fiziksel zararlardır. Bunlar kadar önem arz eden bir başka zararı ise psikolojik rahatsızlıklardır. Ekran bağımlısı olarak nitelendirilen kişilerin en temel psikolojik sorunu ise antisosyal kişiliktir. Eş, dost, akraba hatta aile gibi sosyal çevreden uzak kalmak genç yaşta ve ilerleyen yaşlarda ciddi psikolojik rahatsızlıklara sebebiyet vermektedir.

Ekran Bağımlılığı Çeşitleri

Ekran denildiği takdirde birçok teknolojik cihaz akıllara gelmektedir. Bunların başında da telefon, bilgisayar ve tablet hatta televizyon yer alır. Her birinde normalin dışında vakit geçirmek genel bir tabir ile ekran veya internet bağımlılığı olarak adlandırılmaktadır.

Oyun Bağımlılığı

Oyun bağımlılığı bu alanda en tehlikeli olan türlerdedir. Günümüzde sıkça kullanılan video oyunlar, online oyunlar veya mobil oyunlar ile sosyal yaşantılarını, eğitim ve iş hayatlarını etkileyecek boyutta vakit geçirmek oyun bağımlılığının bir göstergesidir.

Sosyal Medya Bağımlılığı

Maalesef ki dijital vatandaşlığa aykırılığın en sık rastlandığı alanlardan birisi de sosyal medya bağımlılığıdır. Oyun bağımlılığında olduğu gibi normalin dışında sosyal medya uygulamalarında vakit geçirmek bu tür bağımlılığının göstergesidir. Yapılan araştırmalara bu uygulamalarda günlük olağan vakit geçirme süresi 25 dk ile 40 dk arasındadır. Bunların üzerinde bir süre sosyal medya bağımlılığının ve ekran bağımlılığının bir göstergesi olabilmektedir.

Telefon Bağımlılığı

Yukarıda belirtmiş olduğumuz sosyal medya bağımlılığı ile oyun bağımlılığını içerisinde barındırabilmektedir. Günümüzde sosyal medya uygulamalarına genellikle cep telefonları ile erişim sağlanmaktadır. Bunun dışında mobil oyunlar ile olağanın dışında vakit geçirmek telefon bağımlılığı olarak adlandırılabilir.

Ekran Bağımlılığı Nasıl Önlenir?

Ekran bağımlılığının başlama yaşı 0 – 3 yaş arasıdır. Bu yaşlardaki çocukların merak içgüdüleri daha fazla çalıştığından her türlü cihaza da ilgi duymaktadırlar. Ve ekranlarda gördükleri görüntülere ayrıca ilgi duyarlar. Özellikle bu yaşlarda kesinlikle çocuklarımızın eline sırf ağlamasına kesmek, yemek yedirmek veya benzeri nedenlerde tablet veya telefon vermemek gerekmektedir. Daha öncede belirttiğimiz gibi biz büyüklerin veya çocukların ekranlardan tamamen uzak kalması beklenemez. Bunun yerine kontrolü elimizde tutmamız gerekmektedir

Ekran Konusunda Yasaklar Koymayın

Çocuklarımızın yapmış olduğu hatalardan dolayı ekranlara koyulacak yasaklar daha ciddi problemlere yol açmaktadır. Bu nedenle ekranlardan uzak kalmayı ir ceza aracı olarak görmemek gerekir. Aksi halde çocuklar bu eksikliği daha tehlikeli ortamlarda giderme yolunu seçebileceklerdir.

Ekran Saatlerini Siz Belirleyin

Çocuğumuza ekran saatinin başlama ve bitiş saatlerini veya günlük ekran saatini belirleyip taviz vermeden buna göre hareket etmek ekran bağımlılığını önlemek adına en etkili yöntemdir.

Çocuğunuza Örnek Olmayın

Ekran ve internet bağımlısı çocukların ebeveynlerinde de benzer hareketler olduğu gözlemlenmiştir Normalin dışında ekran ile vakit geçiren ebeveynlerin çocukları genellikle anne ve babalarını örnek almaktadırlar.

Sosyal Ağlarda Hesap Oluşturmayın

Ekran bağımlılığının ilk sinyalleri aslında sosyal ağlar vasıtasıyla başlamaktadır. Bu konuda yapılan araştırmalar çocuklarımıza 14-16 yaşından önce sosyal ağlarda hesap oluşturulmaması yönündedir. Ayrıca bu yaşlardan sonra da oluşturulacak hesapların ebeveyn kontrol uygulamaları ile kontrol edilmesi gerekmektedir. Yine benzer şekilde bu platformlarda da olağanın dışında vakit geçirilmesi ekran bağımlılığının bir göstergesidir.