Dijital Vatandaşlık

Farkında olsak da olmasak da bugün hepimiz aynı zamanda birer dijital vatandaşlık sahibiyiz. Günlük yaşantımızda olduğu gibi dijital dünyada uymamız gereken bir takım kurallar vardır. Bunun yanında fiziksel yaşantımızda nasıl ki her zaman güvende değilsek dijital ortada da sürekli güvende olduğumuz söylemek mümkün değildir. İşte bu tür uymamız gereken kurallar veya internet ortamında bizi bekleyen dijital tehditler siber güvenlik ile birlikte ayrıca dijital vatandaşlık kavramının konusunu oluşturmaktadır.

İçindekiler Tablosu

Dijital Vatandaşlık Ne İşimize Yarar?

Dijital vatandaşlığın temeli büyük oranda güvenli internete dayanmaktadır. Bu nedenle internette güvende olmamız için ayrıca dijital vatandaşlık konusunda yeterinde bilgi sahibi olmamız gerekmektedir. Bu sayede dijital dünyadan en etkili şekilde faydalanırken internet ortamında da güvenliğimizi sağlamış oluruz. Temel dijital vatandaşlık bilgisine sahip olmamız halinde;

Dijital hesaplarımızın güvenliği sağlanmış olacaktır.
Kişisel bililerimiz internet ortamında güvenli kalacaktır.
Kendimiz ile birlikte yakınlarımız siber tehditlere ve siber zorbalıklara karşı koruma altında olacaktır.
Dolandırıcılık, hack, siber risk ve siber tuzaklara karşı riskleri en aza indirebiliriz.

Görüldüğü gibi dijital vatandaşlığın bize katkıları oldukça önemlidir. Bizim ile birlikte aile bireylerimiz, çocuklarımız veya iş arkadaşlarımızda kısmen de olsa güvende olabilecektir.

Dijital Vatandaşlık Örnekleri

İnternet ortamındaki her türlü faaliyetimiz dijital vatandaşlık olarak kabul görmektedir. Hatta şu anda web sitesinde bu yazıyor okumanız dahi örnek olarak gösterilebilmektedir. Bunların dışında;

Sosyal medya platformlarındaki üyeliklerimiz
Forum sitelerindeki paylaşımlarımız
Dijital ortamlarda katılmış olduğumuz anketler
E-ticaret sitelerinde yapmış olduğumuz alışverişler
Online olarak almış olduğumuz eğitimler, her birisi dijital vatandaş olduğumuzun bir göstergesidir.

Dijital Vatandaşlık Boyutları

İnternet ortamında ve dijital dünyada etkinliklerimizde uymamız gereken yasal ve etik kurallar bulunmaktadır. Bu kurallar dijital vatandaşlık boyutları veya dijital vatandaşlık 9 boyutu olarak tabir edilmektedir. Bu kurallar ahlaki boyutta olabileceği gibi bilişim sistemlerinin kötüye kullanılmasının önlenmesine yönelik de olabilmektedir.

Dijital Vatandaşlık 9 Boyutu

Dijital vatandaşlığın 9 boyutu bulunmaktadır. Bunlar dijital vatandaşlık konusunda araştırmalar yapan Dr. Mike Ribbe tarafından belirlenmiştir.

Dijital Erişim

En kısa tanımı ile yaş, cinsiyet, dil, din veya ırk gözetilmeksizin herkesin dijital erişim hakkı olmasıdır. Yasal kısıtlamalar haricinde hiçbir kimsenin dijital erişim hakkının kısıtlanamayacağını ifade etmektedir.

Dijital Ticaret

Daha önce de belirtildiği gibi dijital dünyanın bizlere sunmuş olduğu kolaylıklardan faydalanabilmenin bir takım kuralları da mevcuttur. Dijital ticaret konusunda yeterli yetkinliğe ulaşmış olmak dijital vatandaşlığın 9 boyutu arasında yer almaktadır.

Dijital İletişim

Gelişen ve değişen teknoloji ile birlikte insanların da iletişim alışkanlıkları değişmektedir. Bu ortamlarda kullanılan iletişim araçlarından hangisinin kullanılacağı yönünde seçim hakkı da kullanıcıya aittir.

Dijital Okuryazarlık

Dijital dünyada kullanmış olduğumuz her türlü aracın kullanılması için belirli bir seviyede bilgi sahibi olmamız gerekmektedir. Bu da dijital vatandaşlığın bir başka boyutu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca bu gün online olarak verilen eğitimler dijital vatandaşlığın bir başka boyutudur.

Dijital Etik

Dijital dünyada uymamız gereken yasal kurallar olduğu gibi etik kurallarda mevcuttur. Ve dijital vatandaşlar yasal kurallar ile birlikte etik kurallara da uyması gerekmektedir. Tüm bu kurallar bütünün farkında olarak hareket etmek dijital etik olarak adlandırılmaktadır.

Dijital Güvenlik

Dijital vatandaşlar yukarıda belirtmiş olduğumuz tüm bu etkinlikleri gerçekleştirirken siber güvenlik açısından da gerekli önlemleri almaları gerekmektedir. Örneğin kullanmış olduğumuz bilgisayar veya telefonlara yüklemiş olduğumuz antivirüsler dijital vatandaşlığın dijital güvenlik boyutunu ifade etmektedir.

Dijital Haklar

Dijital dünyadaki sahip olduğumuz her türle hak ve yetki dijital haklar olarak nitelendirilir. Bu hakların kısıtlanması ancak yasa gereği mümkündür. İnternet ortamında görüş bildirme veya form sitelerindeki tartışmalara katılma dijital haklar kapsamındadır.

Dijital Sağlık

Her birey dijital dünyanın insan sağlığını da etkileyecek olumsuz yönlerini bilerek hareket etmelidir. Bu gün sıkça gündeme gelen “ekran bağımlılığı” veya “dijital bağımlılık” bu kurallara aykırı hareket etmenin bir ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır.

Dijital Hukuk

Nasıl ki fiziksel yaşantımızda suç teşkil eden eylemlerimizden kendimiz sorumlu isek; Sanal ortamda da gerçekleştirmiş olduğumuz eylemlerden kendimiz sorumlu tutulmaktayız. Kişinin dijital dünyadaki suç olarak tanımlanan eylerinden ötürü sorumlu tutulabileceği dijital vatandaşlık 9 boyutu arasında yer almaktadır.

Dijital Vatandaşlık Özellikleri

Yukarıda belirtmiş olduğumuz dijital vatandaşlığın boyutları konusunda yeterince bilgi sahibi olup burada belirtilen kurallara aykırı hareket etmeyen kişiler dijital vatandaş olarak kabul edilmektedir. Daha önce belirtmiş olduğumuz bu kuralların uygulanması sonucu dijital vatandaşlık özellikleri ortaya çıkmaktadır. Bu özellikleri tek başlık altında derlemek gerekirse;

Yasal ve etik kurallara aykırı hareket etmemek
Siber riskler konusunda bilinçli olup gerekli önlemleri almak
Sanal iletişimi amacı dışında kullanmamak
Dijital dünyayı fayda unsuru olarak görerek buna göre hareket etmek

Dijital Vatandaş Olmanın Kuralları

Dijital vatandaşlığın boyutları ve dijital vatandaşlık özellikleri hep birlikte dikkate alındığında dijital vatandaş olmanın kuralları bulunduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

Dijital dünyadaki paylaşımlarımıza dikkat etmek ve bu tür etkinliklerimizde dil, din, cinsiyet ya da ırk gibi kavramlar arasında ayrımcılık yapmamak
Özellikle siber suçlar hakkında yeterince bilgi sahibi olarak buna göre hareket etmek
Siber zorbalık veya siber tuzak gibi fiillerin dijital vatandaşlık ile bağdaşmadığını ve ayrıca suç teşkil edebilecek eylemler olduğunu bilerek bunlara aykırı hareket etmemek
Dijital ayak izleri gibi internet üzerinden yapmış olduğumuz her türlü paylaşımın saklı tutulabileceğini bilerek hareket etmek
Teknoloji ve dijital dünyayı kötüye kullanmayarak bunlardan verimli şekilde faydalanmak
Sosyal medya hesaplarını amacı dışında kullanmamak
Diğer dijital vatandaşların hak ve özgürlüklerini kısıtlayıcı hareketlerde bulunmamak

İyi bir dijital vatandaş olabilmenin yolu; dijital vatandaşlık 9 kuralı hakkında bilgi sahibi olarak bunlara göre hareket etmek ile mümkündür. Bunların dışında dijital vatandaş olmanın kurallarının bilinmesi ve bunlara aykırı hareket edilmemesi gereklidir.