Endüstriyel Kontrol Sistemleri ve Uygulama Alanları

Endüstriyel Kontrol Sistemleri

Endüstriyel kontrol sistemleri günümüzde teknolojik gelişmelerin başında gelen uygulamalardandır. Bu gün bir çok alanda endüstriyel kontrol sistemlerinin uygulama alanları mevcuttur. Siber güvenlik alanında daha çok bu sistemler “nesnelerin interneti” olarak da bilinmektedir.

Daha çok uzaktan kontrol teknolojisi ile çalışmış olmaları nedeniyle her türlü siber saldırılara da açık sistemlerdir. Bu nedenle siber güvenlik konusu ile de yakından ilişkili bir bilimdir. Bu alanda gerçekleşebilecek bir siber saldırı telafisi güç veya imkansız zararla karşılaşmamıza neden olabilecektir. Bu sistemlerin siber güvenlik kapsamında güvenliğinin sağlanabilmesi için öncelikle çalışma prensipleri hakkında yeterince bilgi sahibi olmamız gerekmektedir.

İçindekiler Tablosu

Endüstriyel Kontrol Sistemleri Nedir?

Günümüzde üretimin daha seri, güvenli ve modern tekniklere uygun şekilde yapılması her anlamda önemlidir. Her alanda olduğu gibi sanayi ve endüstri alanında da gelişmeler yaşanmaktadır. Bunlardan en önemlisi ise endüstriyel kontrol sistemleridir. Üretim aşamasında bu sistemlerin kullanılması ile verimlilik arttığı gibi iş ve emek gücü de azalmaktadır. Ayrıca bu sistemlerin kullanılması iş güvenliği en üst seviyede tutulmaktadır. Endüstriyel otomasyon sistemlerine entegre edilecek olan siber güvenlik sistemleri ile bu tür tesisler siber saldırılara karşı korunmaktadır.

En kısa ve anlaşılır şeklide endüstriyel kontrol sistemlerini; “üretim ekipmanlarının otomatik olarak veya uzaktan kontrol etme imkanı sağlayan sistemler” olarak tanımlamamız mümkündür.

Endüstriyel Kontrol Sistemlerinin Çalışma Prensibi

Kontrol sistemleri çoğunlukla fabrikalarda, su arıtma tesisleri veya enerji santralleri gibi tesislerde kullanılan otomasyonlardır. Bu sistemlerin oluşturulma süreçleri kontrol ve test aşamaları her birisi ayrı bir uzmanlık konusudur. Sık kullanılan endüstriyel kontrol sistemlerinin çalışma prensibini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

Sensörler (Giriş Cihazları)

Bu tür sistemlerde genellikle sensörlerden faydalanılmaktadır. Üretim aşamasındaki verileri ve fiziksel değişkenleri ölçmeleri amacıyla kullanılmaktadır. Bu değişkenler hız, nem, basınç, sıcaklık veya seviye gibi değişkenlerdir. Endüstriyel kontrol sistemlerinde sensörler “giriş cihazları” olarak da adlandırılmaktadır.

Kontrol Cihazları

Yukarıda belirtmiş olduğumuz sensörler veya diğer giriş cihazlarından gelen verilere göre gerekli değişiklikleri yapmaktadır. Kontrol cihazlarına örnek olarak endüstriyel bilgisayarlar, mobil cihazlar veya benzeri aygıtlar gösterilebilir.

Endüstriyel Yazılım

Kontrol cihazlarının, giriş cihazlarından almış olduğu verileri işlemekte kullanılan yazılımlardır. Belirli algoritmalar kullanılarak özel olarak kodlanmışlardır. Genellikle yazılım konusunda yetkin kişilerce tasarlanmaktadır.

Çıkış Cihazları

Endüstriyel kontrol sistemlerinin çalışma prensibinin son aşamasında ise çıkış cihazları yer almaktadır. Sensörler aracılığı ile alınan verilerin kontrol cihazlarına gönderilmesi ve özel yazılımlar ile çıkış cihazlarını yönlendirmedir. Örneğin ısı değişimine bağlı olarak yazılımlardaki kodlama bilgilerine göre cihazların yeni verilere göre hareket etmesidir.

Yapılan açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi tüm bu işlemler belirli bir silsile takip edilerek gerçekleşir. Bu aşamalarda meydana gelecek herhangi bir hata tüm sistemin sağlıklı olarak çalışmasını önleyecek hatalardır.

Endüstriyel Kontrol Sistemleri Kullanım Alanları

Sınırsız bir kullanım alanına sahip olduğunu söylememiz hiç de yanlış olmayacaktır. Bu gün farkında olmasak da her an endüstriyel kontrol sistemleri ile karşılaşmaktayız. Örneğin evimizden çıktığımızda apartmandan inmek için asansöre önceden belirlenen kişi veya yük miktarından fazla biniş gerçekleşmesi halinde uyarı alacağız ve asansör hareket etmeyecektir. Bu durum dahi bu tür sistemlere örnek gösterilmektedir. Asansörde bulunan ağırlık sensörü, kontrol cihazlarına ağırlığı bildirmektedir. Kontrol cihazı ise ağırlığın önceden belirlenmiş limitin üzerinde olduğunu tespit ederek sonucu yazılıma iletmektedir. Yazılım ise son olarak çıkış cihazları sayesinde asansörde bulunan kişilere gerekli ikazları yapmaktadır. Bu örneğimiz oldukça basit olup kullanım alanları sanılandan kat kat fazladır.

Endüstriyel Kontrol Sistemlerine Örnekler

Endüstriyel kontrol sistemlerine örnekleri kullanım alanlarını dikkate aldığımızda tek tek sıralamamız olanaksızdır. Bu nedenle daha çok kullanılmış olduğu sektörlere yönelik örnekler vermemiz daha uygun olacaktır.

Yüz tanıma sistemleri
Kartlı geçiş sistemleri
Güvenlik kameraları
Turnikeler
Alarm sistemleri
OGS / HGS
Para sayma makineleri

Endüstriyel Kontrol Sistemleri Nasıl Kurulur?

Endüstriyel kontrol sistemleri içerisinde bir çok meslek koluna yer vermektedir. Örneğin, elektrik, elektronik, yazılım ve kodlama hatta siber güvenlik uzmanı gibi.

Endüstriyel Kontrol Sistemleri Neden Gereklidir?

Günlük yaşamımız ile birlikte sanayi ve endüstriyel alanlardaki üretimin sağlıklı ve kesintisiz bir şekilde gerçekleşmesi bu sistemler sayesinde mümkündür. Önceleri manuel olarak daha uzun ve güvenirliliği daha az sistemlerin yerine artık günümüzde endüstriyel kontrol sistemleri kullanılmaktadır. Bazı alanlarda yasal zorunlulukları bulunması ile beraber artık bir çok alanda kullanımları zorunlu hale gelmiştir.

Yukarıda yapmış olduğumuz örneklemeden de anlaşılacağı üzere; belirtmiş olduğumuz asansörde ağırlık sensörüne göre tepki verilmemesi halinde kapasitesinin üzerinde bir yükleme olacağından can kayıpları ile sonuçlanabilecek kazalar ile karşılaşılması kaçınılmazdır. Bu tür özelliklerini dikkate aldığımızda yasal zorunlulukları bulunduğunu da söyleyebiliriz.

Endüstriyel Kontrol Sistemlerinin Siber Güvenliği Nasıl Sağlanır?

Endüstriyel kontrol sistemlerinin çalışma prensibi başlığında belirtmiş olduğumuz tüm bu cihazlar arasındaki veri aktarımı ağ bağlantıları sayesinde gerçekleşmektedir. Ağlara yönelik herhangi bir siber saldırı sonrasında bu sistemlerin çalışmaması olasıdır. Ayrıca hiç çalışmamasından daha tehlikeli olarak istem dışı komutlara göre hareket edebilirler. Bu nedenle bu sistemler de siber güvenlik açısından önemlidir. Diğer siber güvenlik uygulamalarında olduğu gibi özel yazılımlar geliştirilerek veya penetrasyon testi gibi uygulamalarla zafiyetlerin tespit edilerek önlemlerin alınması mümkündür.